Rabu, 31 Oktober 2012

Peteh Bue



Bakesah akan anak jarian puna manganan katika, tapi akan kahalap tuntang akan pangingat, tanding tampengan anak jarian itah jeha. Amon dia wayah tuh hamparea tinai...!! Amon dia itah, eweh tinai..!!

Kesah Bajai Penyet Batang



(Bajai - Bajang  - Palanduk)

Sinde katika bajai intu saran sungei lagi rahat ngodon (benyem, tiru-tiruh lague). Salenga balihang ije batang kayu hai palus menyet bajai je lagi ngodon te. “Aduh......aduh.....aduh.... matei aku.... matei aku...!!   dohop.....dohop.....!!!!” kombak bajai te. Tara hining awi bajang kombak kikui bajai balaku dohop. Cip! tangkajuk bajang manguang auh oloh balaku dohop te.

Sana sampai hete, gitan bajang bajai melai sungei, penyet batang kayu hai. “Haw, narai mawi ikau nah bajai.?” kuan bajang. “Ayu dohop aku, kuan bajai, “matei aku kareh, dia ulihku manangkaruan arepku, batang je menyet aku tuh lalau kabehate, ayu gulung handak matei ndai aku tuh.” kuan bajai.

Dia mentai kareh jewu, bajang gulung mandohop, mangatang batang te, mangawit hapan tanduke, palus nyanggahe hapan likute. “Ayu gulung, jijit arepmu kau bajai.!” kuan bajang. Ye, bajai manjijit arepe bara penda batang te, palus salamat ie.

Sana salamat bajai, te ie handak manyambar sapak bajang. “Haw....haw...!!!” kuan bajang.  “lehae ikau handak manyambar aku...?” limbah, ih, aku mandohop ikau!”

“Eh, ah, dia aku peduli te.!” kuan bajai. “aku balau kanai, haranan manyarenan ehat batang endau.” “Silan sapakmu kau barangai.!” kuan bajai.

“Ikau tuh puna satua je dia tau batarima kasih.!” kuan bajang dengan bajai.
Rami bajang dengan bajai hasual-jawab. Awi karidu ewen ndue te, tara hining awi palanduk. Dari-dari palanduk mangguang auh je ridu te.

“Heiii.... narai mawi ketun ndue rami ridu kau..?!!” kuan pisek palanduk.
“Ye bajai kau, dia katawan batarima kasih, aku jari mandohop ie, bo handak sukape sapakku.” kuan bajang. “Tanjaraue, kau!” kuan bajai tumbah. “Narai kare tanjaru.” kuan bajang. “Ikau te je sala.” kuan bajai. Boh, kilen je aku je sala.” kuan bajang. Rami tutu ewen ndue hasual jawab. jatun kajaria kea, tuh kuan atei palanduk.

“Kutuh ih,” kuan palanduk. “aku dia tau memutus eweh je sala, eweh je bujur., keleh itah akan TKP (tempat kejadian perkara), kanampie ampin asal-mula-sulak-pertama, je mawi ketun ndue tuh ridu.!” kuan palanduk.
“Kutuh sulake,” kuan bajai. “aku rahat mangodon intu saran sungei tuh. balalu tege batang balihang, menyet aku.” kuan bajai. “Ayu bajang, kueh batang endau, kanampie ampin bajai te pas ie penyet. andak batang te endau, menyet ie, mangat aku manampayah katutue.” kuan palanduk.

Ye bajang metun batang endau, palus mandak intu likut bajai, kilau metuh ie penyet endau. “En, pas kilau kau.?” kuan palanduk. “yoh, pas, aduh.....aduh.....aduh..... matei aku... dohop.... dohop aku, dia ulihku nangkaruan arepku, babehat tutu batang je tuh.” kuan kombak bajai. “ayu dohop aku, , kilau endau.” kuan bajai dengan bajang.

“Ela, ela, mandohop ie,” kuan palanduk. “Patuh ie kau, satua je dia katawan batarima kasih, dengan oloh je jari mandohop ie. “ nauh ie penyet hekau, jatun oloh je mandohop ie.
Palus palanduk dengan bajang buhau, malihi bajai kabuat mangombak balaku dohop, dia hakun oloh mandohop ndai, awi hadat dia bahalap.

PETEH PENYANG :

1. Ela itah manjadi uluh je tulas, tuntang dia katawan batarima kasih dengan oloh je jari mandodop itah.
2. Amun itah mandohop oloh, ela bareken tuntang manyasal.
3. Punae tau kinjap itah mandohop oloh, ie dia batarima kasih, malah handak mangapehe itah. Nauh ih, keleh sabar, Hatalla je tempun kuasa je tau manenga hukum 

( Roma 12:19-21 : “Pahari handiai! Ela samasinde mambaleh kasingin atei, nauhe Hatalla ih je mahukum. Basa huang Surat Barasih aton tarasurat, "Aku toh je mambaleh. Aku toh je mahukum, koan Tuhan."  -- Amon musoh keton balau', keleh manenga akae panginan; tuntang amon ie teah belaie, tenga akae danum ihop. Basa awi gawin keton kalote, keton tau mawi ie paham mahamen. -- Ela manalua arep keton impakalah awi taloh papa, tapi keleh pahari mampakalah kapapa mahapan kahalap.” )

Kesah Panembak Buntut

BAPA TOGEL

Tege oloh je inggare bapa “Togel”, awi metuh anake luas ie dinun manembak togel (buntut), Puna karajie je manembak togel te, parak kea pambelome baya niha-niha. Oloh kinjap misek ie ambua rajin manembak buntut. Kuae, puna manggau rajaki, aya-ayau ih, gawi dia bahampas, tapi tau dinun rajaki hai... hehe.

Bapa Togel kau handak dia puji liwat je genep periode main buntut te, nyamah ije ‘bak’ barangai, kuae.

Hung sinde andau bapa Togel te, inyuhu sawae, mamili balasan akan warung baun huma, duit baya tege seribu rupiah. “Oh bapa Togel, dohop mili akangku balasan intu warung baun kau, hapa ku manampa kandas.”! “kuan indu Togel. “Yoh, hetuh aku mamilie.” kuan bapa Togel.

Balalu tulak bapa Togel akan warung baun huma. Sana sampai baun warung, rami oloh marumus, “ Haw le, 3 ampie main tuh,” Ye, sama, rumus ayaungku.!” kuan oloh kau rami. “Pasti sangkut, le!” kuan ije. Salenga tatarik kea je bapa Togel kau, “Amon je pasti tame rumus kau, aku umba, ije bak barangai.!” kuan bapa togel.

Ye, bapa Togel mamili buntut te, balang ndai je mamili balasan. Palus ie buli dengan baue kumi-kumi. Sana sampai huma, sawae misek balasan je metehe nah.

“Kueh balasan nah bapa Togel.?” kuan sawae, “Ela habut ndu!!” Halemei kareh aku mamili akam ije “keba!!” kuan bapa Togel. Benyem ih indu Togel te. Balang mangandas balasan.
Sampai andau halemei, sakalinya tembakan bapa Togel te luput. Rami indu Togel bamamai dengan bapa Togel (istilah oloh nah manenga acan).

Hung hanjewu andau, metuh indu Togel handak mandui, pas handak basikat kasinga, ampie lague odol ewen lepah. Talanjur indu Togel, jari huang jamban (kamar mandi). “Ooiiii... bapa Togel.... dohop mili akangku odol hung warung kanih, nduan duit hung epukku, baya tege duit isut, ulih ih mamili odol je kurik.” kuan indu Togel.

“Yoh,,!” kuan bapa Togel. Palus kea bapa Togel tulak akan warung. Sampai hung warung rami tinai oloh marumus. Salenga balang ndai je handak mamili odol nah. Duit je handak hapan mili odol, balalu hapa mili buntut. Sambil buli bapa Togel, mantajuk tunjuk indu (jempol), kua, “SIPP!! angka panas tuh, pasti dinun.!!!!”

Pas hung huma, kombak-kombak indu Togel, “kueh odol je milim nah bapa Togel...!! tahi tutu aku mentai tuh..!!!”

Ela habut ndu..!!” Andau toh itah dinun rajaki hai, “ela je odol, “Uyatmu kau gin renda-renda ih kareh..!!” kuan bapa Togel.

Tumbah kea indu Togel bara huang jamban, “Yoh amun kana, amun sala “KASINGA JE RENDA-RENDA”!!!!

(maksud, ah, amun kana buntut te uyat indu Togel, marenda awi rantai amas, kuan indu togel, amun sala, kasinga je marenda awi dia basikat)

GKGKGKGKGKGKKKKKKKK

Lalau kea.... haranan “buntut” tuh!!!

PETEH PENYANG :

1. Peraturan tahiu buntut (togel / kupon putih) magun dia jelas. Jakae legal, badaris sinde.

2. Amun hobby manembak buntut, dia kea je mangahana, tapi sasadang ih, ela sampai, uyah, balasan, odol sikat, sampai behas, kare panginan dia tapili awi lepah duit manembak buntut.

3. Ela sampai awi mambuntut, are utang silih, anak jarian dia sanunuh sakula, sampai kea tege oloh bakas majar anake manembak buntut te.

4. Amun mambuntut, baya akan hiburan dia masalah ih, tapi ela sampai maharap ujan papak panggar, danum huang gadur inusuh (mengharapkan hujan, air di tempayan ditumpahkan).

5. Keleh bagawi, tutu-tutu ih, maharap rajaki bara buntut/togel je dia pasti. Awi untung-untungan, rugi-rugian. Dan tapare je “buntung” bara untung. Sama kilau uluh busik, jahai je tatau, “tapare” je tekor (bangkrut), manganan kareh tiruh kantuk, buli kahuma malah kalahi kajama dengan anak sawae.

6. Amun tutu “ela sangit”, amun dia tutu, keleh tatawe.... hehehe...

Selasa, 30 Oktober 2012

SANGUMANG dengan Indu KALAKAI


Aton hung ije katika, Sangumang salenga dumah tiroke handak tulak mamandup. Maklum ih kulam, tahi dia kuman balut mangat.  Anta museh tanteluh atawa manyambalih sarden ih, gkgkgk. Andau jadi sawah,ye Sangumang kau manatap arepe,  palus tulak mamandup akan himba.
Sampai himba, puna tunis benyem ih ampin metu. Ije magin jatun je dinun Sangumang sampai andau handak kaput. Haranan awi halau kakejau jadi bara lewu, Sangumang barima handak bamalem huang himba.

Rahat ie handak mantukan apui, senga kamea  ih ewau panginan je impakasak. Awi Sangumang toh tipe kalunen je harajur handak mangatawan taloh handiai, ye ie kau manuntut ewau je hiu-hiut kau.
Dia lalau tahi Sangumang mananjung, nampayah senga tege huma melai bentuk himba mangabuat. Palus ih Sangumang mangatok batunggang "En tege oloh melai huma tuh?" kuan Sangumang. "Tege ih" tumbah oloh bawi bara rumbak huma.
Ye palus imbuka batunggang kau, tuntang mamalus Sangumang tame akan huang huma.

Ternyata je melai huang huma te nah oloh bawi je jadi paham kea kabakase. "Eweh aram tuntang narai jalanam ikau nah aken" kua dengan Sangumang. "Arangku Sangumang, jalananku mandup mina, awi halau hamalem dia kupahias buli akan lewu" tumbah Sangumang.
"Aku tuh inggare awi oloh Indu Kalakai. Yu aken, kue kuman helu narai je tege melai dapur kanih" kuan Indu Kalakai. Are ampi bari balut Indu Kalakai,puna sukup simpan ih. Bara juhu kedondong bawui, panggang bawui,sampai rica-rica kanai magin tege (gaul kea ampie Indu Kalakai tuh, hihi). Narai ati kulam, awi je puna balau meher haranan baya kuman bari dengan uyah handau endau (maklum ih awi khayalan Sangumang tuh tame tingkat tinggi, ingira tau mandup palus dinu talimpai, je manampa ie baya bahata bari dengan uyah, hehe).

Sukap saup ih Sangumang kau kuman, sampai besuh bangai ie kuman. "Nah aken takan ikau tiruh, ela dia bingat manggantung jangkut  awi nyamuk melai hetuh kilau politikus kea kelakuae, pepete pehe, bahali inekap,kinjap manjera bara likut, tuntang rajin hakarubut”. “Tuntang ije petehku akam, amun bentuk alem kareh ikau tege manyeneh auh je ane-aneh benyem ih ikau" kuan Indu Kalakai. Ye tiruh Sangumang,narai ati je gau ndai amun kanai jadi besuh, barima mamatur paniruh ih. Pas bentuk alem, tapisik Sangumang haranan mamahining auh je aneh melai panggitang balikat huma, COEEEWW COEEWWW COEEWW  auh taluh te. Tunis benyem ih Sangumang, dia hamauh sama sinde.

Dia tahi limbah te, palus rami auh kanyinyik kanyanyak bawui melai balikat huma. "Misik aken" kuan Indu Kalakai rangka-rangkah habisik. "Duan lunjum, takan ikau mamintih bawui je ingahandakmuh akan bahatam buli" kuan Indu Kalakai. Ye Sangumang kau rangka-rangkah balua bara huma,mangguang panggitang. Pea hureh ,mias kakare bawui melai penda panggitang te, ije kakawanan. Ampi te auh je coew coew endau nah auh kahit Indu Kalakai awi puna ewau ranteng panggitang te, hehe. Kawan bawui kau dumah nah haranan mamahining auh kahit kau, palus ewen manyumet awan kahit te (maaf jorok isut lah, hehe).
Ye Sangumang kau manintu je tatu talimpaie, kira2 labih ije pikul satengah ehat bawui te. Sempak ih lunju Sangumang kau melai balikat bawui te, tembus ka jantung (babuhan penyodokan kea ternyata Sangumang tuh, hihi).

Andau jadi sawah, bawui te jadi rasih tuntang lepah raga Sangumang. Ye Sangumang kau, balaku arepe dengan Indu Kalakai handak buli kalewu tuntang batarima kasih akan katau Indu Kalakai dengae. Sampai lewu, rami ih Sangumang mantehau uluh lewu uka umba kuman bawui te, hayak ie mansanan amun bawui te panengan Indu Kalakai. Isin bawui je tege batisa inyehei awi Sangumang.

Dia tahi bara te, sampai kea akan pinding Maharaja kesah amun Sangumang dinun tatu talimpai bara Indu Kalakai. Ye maja ih Maharaja kau kahuma Sangumang, manggau ampi rimae.En aken kilen auh kesah ikau dinun bawui nah? En toto inenga Indu Kalakai? En tau ikau sanan akangku ekae? Sana dumah palus ngalabacap ih je Maharaja.
"Toto ih te nah ma, tapi ela ih ikau ka kanih, tau ikau heka awi sadang kakejaue" kuan Sangumang. "Leha ikau dia bagi sehei aingku te ih" kuan Sangumang hindai (puna kilau penulis ih je Sangumang tuh, baik hati dan rajin menabung, gkgkgk).
Kuan Maharaja “ Terai dia belaikuh, dia level mamam tuh je balaku dengan uluh, mahi-mahi je susah kilau ikau tuh” (ceh ah, hasep lecak Maharaja).
“Boh amun je kilau te kanandak aim nah ma, takan ih ikau manggau kabuat”. “Ikau tulak mandup metuh andau sawah, ela tende sampai andau kaput melai himba te. Limbah te ikau mantukan apui, nah amun tege ewau je hiu-hiut, ancap ih ikau manalihe, manuntut arah ewau te ma, sundaumu ih eka Indu Kalakai” kuan Sangumang.

Pandak kesah, tulak ih Maharaja manumun je kilau sanan awi Sangumang nah. Metoh andau jadi kaput, ie mantukan apui. Dia tahi bara te, palus kamea ewau je hiu-hiut, ancap Maharaja kau manuntut arah ewau te. Sampai kea ie melai huma Indu Kalakai. Imalus Indu Kalakai ie akan huma palus imbite kuman dengae. Limbah kuman, Maharaja handak batiruh, ye Indu Kalakai bapeteh dengae “amun tege auh je ane-aneh bentuk alem kareh, ela habut, benyem ih”. Jatun tumbah Maharaja, haranan nyarenan kabesuhe, bute-bute ih.

Andau sasar hamalem, puna mias kakalis Maharaja tiruh haranan kaheka nanjung janda-jandau huang himba. Maka mangeruk ongko jekau tuntang puna paham hai aue, KROOK KROOK aue. Bentuk alem, nampara ndai Indu Kalakai mamahit uka mantehau kawan bawui, COEEWW COEEWW COEEWW aue. Dia tahi dumah ih kawan bawui rinting rihit mangguang auh te. Hindai sampai tukep huma kawan bawui te palus pir hadari uras, ternyata mikeh mahining auh keruk Maharaja je hagaruntung KROOK KROOK. Ye Indu Kalakai kau mamahit hindai mantehau kawan bawui je beken. Sinde tuh sambil inambah tarikan gas kahit te uka tau mangalah kahain auh keruk Maharaja, hehehe. COOOEEEWWWW COOOOEEEWWW COOOOEEEEWWWW aue (kira2  80 desibel (dB), perbandingan: ambang batas kerusakan pendengaran = 85 dB, erupsi gunung Krakatau nyelu 1883 = 310 dB) puna paham hai kea aue te. Dumah sinde hindai kawan bawui kau, tapi hindai sampet tukep huma pir hadari hindai ewen, haranan mahining auh Maharaja je sapa-sapae.Ternyata Maharaja tapisik awi kahain auh kahit Indu Kalakai, “narai arae liau taloh kau je coew coew bentuk alem, rahat itah huang nupi kampa!” kua komba-kombak.

Ye sampai handak sawah ndai andau, kilau te madu kilau te ih ampie, juju juan kea je sapa Maharaja kau. Ngombak ndai Indu Kalakai haranan karise dengan Maharaja, “Ela habut! Auh te nah auh kahitku tuh akan mantehau kawan bawui! Coba ikau benyem kilau je petehku nah!” Ye Indu Kalakai kau mamamahit hindai. Puna heka ndai Indu Kalakai mamamahit, coew…coew..coew.. ndai aue (berbisik lirih, hihihi).  Magun tege ih ampi bawui je dumah, tapi baya ije ih tisae. Anak bawui kulam, kueh jadi kurik hayak paringkong, mananjung magin ruyung rayang haranan karingkonge. “Duan lunjum kau ndai Maharaja, munu bawui tuh akan bahatam buli” bisik Indu Kalakai. Narai ati, dinun anak bawui je kurik hayak paringkong te ih Maharaja aka bahatae buli ka lewu. Kira-kira magun are kalabien isin sehei je inawar Sangumang akae amun imbanding dengan isin anak bawui je dinu te.
Lepah kesah.
Ajaran moral:
  1. Hendaknya dalam hidup itu kita bisa lebih menghargai orang lain, apapun status dan tingkatan hidupnya di masyarakat.
  2. Belajarlah menerima apapun hal baik yang ditawarkan pada kita dengan rasa bersyukur. Tidak perlu mengidamkan atau mengambil resiko untuk hal lain yang lebih besar apabila kita tidak punya kompetensi yang memadai untuk memperolehnya.
  3. Hendak lah kita selalu berterima kasih kepada orang yang telah berbuat baik kepada kita dan jangan remehkan nasehat/peteh dari orang yang lebih tua.
  4. Kesabaran adalah kunci utama untuk sukses dalam hidup.
Cerita ini tidak persis seperti versi aslinya. Karena ada beberapa hal yang ditambahkan penulis agar enak untuk dibaca dan ada pula yang kurang karena ingatan penulis yang agak kabur mengenai cerita ini, hehe. Mohon maaf kalau masih banyak kekurangan dalam penulisan dan pengemasannya. Kritik dan saran sangat dihargai. Terima kasih.
Terima kasih akan Alm. Tambiku Indu Tumbung je harajur bakesah akan ikei handi metoh ikei kurik rahat  ikei handak batiruh. Keleh Tuhan harajur pahayak itah handiai.

( ditulis oleh Jeefry Wiraswastama Garang)

DARUNG BAWAN


KESAH DARUNG BAWAN & KAMELUH BUANG PENYANG

Zaman huran, tege oloh bagare arae “Tayung” esun Peren Tacim Bahu ie tulak halisang malihi Lewu “Dahian Undang”, awi lewu te kinjap kalahi habunu tuntang are taluh gawi je papa, dia bara batek hung lewu te. Balalu Tayung dengan kawan paharie (Kutat dengan Burut Ules), ewen mandirik maneweng, mampendeng lewu taheta je inggare “Talian Kereng.” awi melai tukep petak gantung je inggare Kereng Tehang.

Andau, bulan, nyelu halau, Tayung belum melai hung Talian Kereng sasar dehen kare huma seruke. Hung sinde andau ie taingat esue bawi je nule melai hung lewu Dahian Undang bihin.  Tayung mandinun dahiang  papa (firasat buruk) mikeh esue te naripi kajake tuntang bahaya. Ye Tayung, hung andau hamalem te kea  ie tulak manalih esue, palus mimbit esue melai umba ie hung Talian Kereng.

Nampara te Tayung  belum ewen ndue esue bawi te je inggare area “Kameluh Buang Penyang”. Awi Kameluh Buang Penyang anak nule, te bue Tayung puna tutu tau dengae. Asi-sinta bue dengan esue je nule te kilau asi-sinta bapa tuntang anak. Labi-labih awi Kameluh Buang Penyang puna ihaga bue Tayung bara kakurike.

Kameluh Buang Penyang sasar hai, manjadi uluh bawi bujang je bahalap. Haranan kahalap Kameluh Buang Penyang ie batarung sarita hapus batang danum Katingan, sampai kan tantan “Bukit Raya” intu hulu  batang danum, eka “Darung Bawan” melai.

Darung Bawan ije biti oloh hatue panjang hai, uju gawang kalumbah usuke, ie puna oloh pangaji kilau pangkalima, puna  jatun tandingan wayah te. Sana ie mahining tarung sarita Kameluh Buang Penyang, Darung Bawan palus muhun bara tantan Bukit manggau Kameluh.  Sana sampai akan  petak gantung Kereng Tehang, hung lewu Talian Kereng  nah. te Darung Bawan mangumbang lewu te manggau Kameluh. Puna bahali mangau Kameluh te awi ie in dinding  / imagar awi buee Tayung dengan salatutup.  Oloh je handak ba atei papa dia tau manampayah Kameluh je bahalap te, tikas oloh je ba atei bahalap ih je tau mamampayah Kameluh.

Sana sampai baun pasah Tayung.  te Darung Bawan mangahau / mantehau : “Oyyy!!  Tege olohkah hung hetuh?”  Palus tara hining bara puduk-pasah auh oloh bawi tumbah. Oyy! tege ih!!” Nah, pasti auh Kameluh Buang Penyang” kuan itung atei Darung Bawan. Awi hung hetuh jatun oloh bawi beken, baya Kameluh kabuat ih.

“Palus, akan pasah tuh”! kuan auh oloh bawi te.  Tapi Darung Bawan tara ingate basa ie oloh panjang hai dan oloh je abas balinga. Ela-ela amun aku lumpat pasah tuh tau baderep kareh, kuae.  Puna niat hajat dia undur, Darung Bawan palus lumpat kea akan pasah te. Tarewen heran atei Darung Bawan, lehae pasah kurik tuh salenga saluh manjadi huma hai je segah tuntang bahalap, kuan atei Darung Bawan.

Ye bue Kameluh, Tayung nah balua manyundau Darung Bawan. Ewen ndue basasurah narai ampin niat hajat, itung pikiran. Pandehan te Kameluh manatap ampin panginan taluh ihup akan oloh ije maja te. Ye Tayung misek ampin jalanan Darung Bawan, Narai tunggu entai, Darung Bawan mansanan ampin maksud atei handak manduan Kameluh Buang Penyang akan indu sawae.

“Kuan Tayung, “aku dia tau tumbah, keleh ikau misek esungku kau, awi puna tege bitie.” “Nampie kuam andi? Pisek Darung Bawan dengan Kameluh.

Kameluh palus mananture, Darung Bawan, bara matae-baue, bereng, bara kuluk palus akan pai, puna oloh hatue bakena balinga, panjang hai, uju gawang kalumbah usuke.
 Manumun kesah oloh bakas huran Darung Bawan oloh panjang hai / raksasa, rombak sipet Darung Bawan kau ulih anak oloh /tabela busik bangang, sahukan. Hung sinde andau tege anak tabela tame rombak sipet Darung Bawan, metuh Darung Bawan manekap sipet handak tulak mengan ie manangkilik sipet ah patep, kuae : “lahae sipet ku patep awi rutik?” Palus ie mahimun sipet te, je ndawae rutik nah, “Pettt!!! Palus balua anak tabela bara rombak sipet te, tapanting kejau, anak tabela te matei. Ye oloh lewu sangit dengan Darung Bawan, mambuhau ie bara lewu te. Awi te Darung Bawan haguet akan hulu batang danum, palus melai hung tantan Bukit Raya, ie belum kabuat hung kanih.

Haluli tinai akan kesah Kameluh je mananture Darung Bawan nah.
Kuan atei Kameluh aku tuh kurik bitingku, Darung Bawan kau panjang hai, dia bakae rasuk aku hinje ie. Tapi amun aku dia tumbah dia mangat kea, amun aku maiyoh, saraba sala kea. Ye Kameluh mandinun akal. Kameluh maiyoh pisek Darung Bawan, tapi harus tege “syarat” kuan Kameluh. Bue Tayung, mamander dengan Darung Bawan, “Ikau kabuat jari mahining, narai kuan esungku Kameluh”, ie hakun dengan ije syarat.!

Manumbah kea Darung Bawan : “Narai ampin Syarat-syarat nah andi?”
Kutuh syarate, kuan Kameluh :
“Ikau harus manampa “riam batu” hung bentuk batang danum Katingan, tandipah Talian Kereng tuh. Uka kareh hung hete aku tau mandui mangat, jatun tau uluh mangaraen. Tuntang riam te harus jadi hamalem tuh kea, sahelu bara manuk manandu.” Kuan Kameluh.

Itung pikir Darung Bawan syarat te sutil ih, palus tumbah ih ie :
Oke!!! Kuan Darung Bawan.
Alem tuh kea aku manampa akam riam hai hung bentuk batang danum Katingan. Awi te aku paramisi helu, kareh aku manyundau tinai amun riam te jari aku manampae.  Ye Darung Bawan murik haluli akan tantan Bukit Raya.

Situ-sini Darung Bawan kau bunda kare batu hai bara Bukit Raya, palus ie menumpuk batu te intu tiwing Talian Kereng. Sana kira-kira jari sukup kare batu, te Darung Bawan palus mambaris batu te, mije-mije, manampa riam kilau kanahuang Kameluh, riam je bahalap tuntang mangat eka mandui.
Alem sasar ambu, riam hindai kea tuntung. Biti bereng Darung Bawan angat ramuk- rakai, kea, awi bunda batu bara eka kejau. Kuan itung pikiran Darung Bawan : “aku handak membujur kahang hanjulu, awi alem magun tege, sampet ih aku manuntung gawi tuh.”
Darung Bawan palus tapatiruh…… hung saran tiwing Talian Kereng……….


Arae gin tapatiruh, awi kahekaan, Darung Bawan puna batiruh bakalis-malis, dia ie katawan taluh ije-ije ndai. Tepa Darung Bawan kau takisik andau jari sawah, manuk jari manandu.
Hengga kanyasal Darung Bawan, awi taluh gawi manampa riam hindai tuntung,  sapuna ulih ie manuntung tapi haranan tapatiruh, palus jake andau sawah.

Aluh Darung Bawan dia ulih malalus syarat bara Kameluh te, ie tatap  “Gentleman”, mangaku tulus dia ulih manuntung gawi, ie manyundau Kameluh dengan buee Tayung.

“Aku tuh dia ulih malalus syarat je nenga andiku Kameluh, basa te aku dia tau manduan Kameluh akan sawangku. Ampie lague dia jodoh ayungku, awi te jatun beken, puna aku akan belum kabuat melai tantan Bukit Raya kanih  (ngasi kea ampin Darung Bawan).

Baya ije ih petehku dengan andiku Kameluh, yete : “Kameluh dia tau kawin dengan oloh hatue beken amun ie dia labien bara kaji patua tuntang kaganjangku.” (istilah oloh wayah tuh nah amun dia labih sakti bara Darung Bawan).

Tuh, atun impelaiku “ije balanga bulau” (amas) akan andiku Kameluh Buang Penyang akan panataue belum . Tuntang kea hapae jajaga, tuh impelaiku “tirok” (kilau lunju, bulat batajim). “Amun andiku tuntang bue Tayung jake sasat, balaku awat, balaku dohop, tau mantehau aku, dengan menawur behas bahandang-bahenda palus mantehau arangku hantelu kali, aku pasti dumah.”
Limbah bapeteh kilau te, Darung Bawan palus paramisi buli, malihi Kameluh Buang Penyang dengan buee Tayung melai Kereng Tehang, ie haluli akan tantan Bukit Raya.

Puna limbah te, jatun ije biti oloh hatue beken je labih hebat balinga bara Darung Bawan, Kameluh dia kea kawin, ie belum manjadi oloh bawi bujang salia sampai kabakase. Kameluh tuh puna basewut kahalap baue matae, pupus bulue, sampai akan indu tanding tampengan oloh wayah tuh Bawi Dayak puna Bahalap kilau Kameluh, batarung sarita sampai hapus petak danum ulun kalunen.

Mahaga arep manjadi bujang salia, Kameluh puna dia manyasal, awi pangkeme Kameluh Darung Bawan puna eka tanduhan ateie kea (Kameluh jatuh cinta ke dengan Darung Bawan). Handau hamalem ie mangganang Darung Bawan je bakena balinga. Apa boleh buat, talanjur syarat dia talalus, mambalang kare hajat niat.

“Sapunae” Darung Bawan tapatiruh nah awi, awi gawin buee Tayung, sama tamam kaji-patua buee Tayung, handak maningkes kaji-patua darung Bawan. Hete ampin olon kalunen, sagantu-gantung ilmu magun tege tinai je labih gantung. Sahebat-hebat kalunen tege tinai je labih hebat. Kulen puna tege kea eka kalemue. Awi te itah, keleh randah atei, ela, takabur, ela manganggap taluh handai kurik tuntang sutil, tau itah dia ulih malaluse.
Keleh sarita tuh akan tanding tampengan, kilau ije ajar akan itah mangat tau barendeng, tuntang randah atei.

“LEPAH”
(amun kesah tuh tege versi beken, tege je dia pas, aku balaku maaf, awi jetuh kesah oloh bakas huran inutur secara lisan, hapan pangingat ih. Dohop kritik dan saran akan itah, uka tau ingambuah tinai je bahalap. Amun tege sama aran jete ije katabarungan. TRMS. Tuhan mamberkat) Tabe Salamat bara je manulis tuh : “Sergius Buyut Tigoi”


SANSANA BAJANG (Putir Busu - Bawi Sandah)


“SANSANA BAJANG”
( PUTIR BUSU dengan BAWI SANDAH ) Versi I

Hung sinde katika Putir Busu tanju-tanjung saran tana, palus ie kanuahan hasundau dengan tatun bajang.   “Oiii esu” kuan tatu bajang dengan Putir Busu, nara gawim? “Jatun ih, tutu bajang, kuan Putir Busu. Ihat ku ih, tanjung-tunja. Yoh! Kuan tatu bajang kau. En ikau handak umba aku mananjung? (kuan tatu bajang te). “Aku handak manenga akam panatau kalunen.” Tapi ikau kea, harus tau manumbah leleiku (kuan tatu bajang dengan Putir Busu).

“Barangai ih tatu,” kuan Putir Busu.

Ye, palus tatu bajang kau mimbit Putir Busu mananjung tame himba, dimpah sungai, manyuru ruwut bajikut…… tarus ih Putir Busu menuntut tatu bajang te. Sambil kea tatu bajang malelei akan Putir Busu, kuae :

“Narai je Leta-letap dandau esu….. (kuan tatu bajang) “sapatu raja dandau tatu” (tumbah Putir Busu)

Sambil kea ewen mananjung manyuru kareh duhi, karus-karamak mawi baju-pakaian Putir Busu, rabit-rabita sinde, tapi Putir Busu benyem ih awi pupus bulu dia badirit, dia bahimang, baya sangkawit bajue ih. Sambil menuntut bajang hayak tumbah lelei tatu bajang te.

“Narai je Lini-lining dandau esu…. (kuan tatu bajang)   “patining layang dandau tatu” (kuan Putir Busu)..... kumi rium tatu bajang hanjak mahining tumbah Putir Busu.

Sambil kea ewen manyuru kare sarangan palinget tuntang naning. Benyem ih Putir Busu  sambil menuntut tatu bajang hayak tumbah lelei.

“Narai je Ruyang-rayuh dandau esu…. “peteng timpung dandau tatu”

“Narai je Kitu-kitui dandau esu….. “tapatung raja dandau tatu.”

Sasar kejau tanjung ewen ndue…. Putir Busu tarus manyak tatu bajang.

“Narai je Rangga-ranggau nah dandau esu…. “dereh garing dandau tatu”.

“Narai je Kitang-kitui dandau esu….. “ewah punggun dandau tatu.”

“Narai je Meha-mehas dandau esu….. “riwut tarung dandau tatu”

“Narai je Kipak-kipak dandau esu…. “rempang tarung dandau tatu.”

Uras pas ih tumbah Putir Busu, manumbah lelei tatu bajang te, palus ewen sampai ije eka, hete are kare panatau kalunen. Kare galang-tisin amas, rantai hintan, lilis lamiang, garantung gandang, halamang balanga….. sukup simpan. “Takan esu ikau ih madue, imbit kare panatau kalunen te, mangat ikau tatau sanang, awi ikau bahalap atei, tuntang tau tumbah leleiku, mampahanjak ateiku” (kuan tatu bajang).

Ye, Putir Busu manduan, mimbit sapire je ka ulihe ie mimbit buli.  Sana sampai lewu humae, Putir Busu busu batarung sarita, ie jadi uluh je tatau sanang.

Tara hining bawi Sandah, Putir Busu jadi oloh tatau sanang, ye ie maja Putir Busu. “Narai bukue sabab ikau tau tatau sanang nah Putir Busu?” Kuan bawi Sandah. Oh… kuan Putir Busu…. aku kanuahan, hasundau dengan tatu bajang… palus ie mimbit aku akan himba… sambil malelei, aku tumbah lelei ah te.” kuan Putir Busu.

Amun kilau te, hung kueh ikau sundae tatu bajang te? (pisek bawi Sandah) Ye, saran tana kanih kuan Putir Busu.

Palus segra ih… bawi Sandah kau tulak akan saran bahu…..(maklum punae mipen ramu panatau  ayun Putir Busu).

Sundau kea bawi Sandah dengan tatu bajang te.   “Oiii, tatu..!! kuan bawi Sandah, “imbit aku akan himba, mangat ikau manenga akangku panatau kalunen kilau ayun Putir Busu. “Oh tau tutu, kuan tatu bajang…. nuntut ih likutku,, ikau manumbah leleiku kea (kuan tatu bajang).

Ye, ewen ndue palus mananjung, tame himba, dimpah sungai, manyuru kare ruwut bajikut. Sambil kea tatu bajang malelei :

“Leta-letap dandau esu….. (kuan tatu bajang) “Puna tunjikmu kau pijak kihik mawi deruh aku menuntut ikau” (tumbah bawi Sandah)

Sambil kea ewen mananjung manyuru kareh duhi, karus-karamak mawi baju bawi Sandah. “Boh leha-lehan je kalutuh ampi jalan itah nah tatu bajang..?? kuan bawi Sandah. “Lepah rabit bingkas baju pakaianku tuh awim mimbit aku jalan je bajikut are duhi tuh.!!

Benyem ih, tatu bajang, Palus ie malelei tinai :


“Lini-lining dandau esu…. (kuan tatu bajang)   “Punae matam kau!! tatu bajang je rajin manampayah kare kabun pambulan oloh.!” (kuan bawi Sandah)

“Ruyang-rayuh dandau esu…. “Ikuh mu kau je mawi aku saseken!!”

“Kitu-kitui dandau esu….. “puna ampim je tatu bajang.”

Sasar kejau tanjung ewen ndue…. bawi Sandah, sambil kea ewen manyuru kare sarangan palinget tuntang naning. Sasar hamuk bawi Sandah basing dengan tatu bajang.

“Renja-rejau dandau esu…. “Yee… paim kau je mimbit aku kanih kate manyuru jalan dia bara batek tuh”.

“Kitang-kitui dandau esu….. “Kanaim kau !!! cara besuh kuman kabun pambulan oloh!!”

“Meha-mehas dandau esu….. “Yee…. tukiu mu kau, mawi oloh are tarewen”

Puna tumbah dia bara batek kea bawi Sandau te.

Dia lepah lelei tatu bajang, metuh ewen manyuru sarangan naning….. lepah kawan naning kau murep mamepet bawi Sandah…… lepah kembang muau ih baue-matan bawi Sandah….

Ela je panatau je dinun…… Punae dinun kapehe ih bawi Sandah te…..  Palus haban paham bawi Sandah te…. asi-asi ampie…. handak manggau panatau tapi hadat…tuntang kutak pander dia bara mana. lalau kakuhu… mipen ramun panatau oloh tapi…. dia hakun menyuruh jalan je bahali.

KESAH PUTIR BUSU – BAWI SANDAH tuh sampai nampa oloh akan Karungut “Sansana Bajang”, je kilau tuh auh :

Leta-letap dandau esu….. sepatu raja dandau tatu
Lini-lining dandau esu…. patining laut dandau tatu
Sansana bajang dandau tatu, sansana bajang dandau tatu

Ruyang-rayuh dandau esu…. peteng timpung dandau tatu
Kitu-kitui dandau esu….. tapatung raja dandau tatu
Sansana bajang dandau tatu, sansana bajang dandau tatu
Renja-rejau dandau esu…. dereh garing dandau tatu
Kitang-kitui dandau esu….. ewah punggun dandau tatu
Sansana bajang dandau tatu, sansana bajang dandau tatu

Meha-mehas dandau esu….. riwut tarung dandau tatu
Kipak-kipak dandau esu…. rempang tarung dandau tatu.
Sansana bajang dandau tatu, sansana bajang dandau tatu.

Rimae :
1. Keleh itah kilau Putir Busu je randah atei….. handak manyuru jalan je simit tuntang baduhi, tapi dia manyarah, dia sambil kutum karamuhu. Oloh je asi-asi ampie tau batuah marajaki manjadi oloh tatau sanang andau harian.

2. Keleh kilau Putir Busu je tau manyanang atei oloh beken, mahapan kutak je bahalap.

3. Ela kilau bawi Sandah, je balungkir tuntang kutum karamuhu, dia handak manyuru jalan bahali.

4. Ela kilau bawi Sandah je bakuhu (serakah) mipen ramun panatau oloh tapi handak mandinu dengan cara je gampang. Kutak pander dia bahalap…. dia hurmat… kejau bara rajaki… malah rugi.

KELEH KESAH TUH TAU BAGUNA

Putir Busu dalam Bahasa Indonesia


PUTIR BUSU dan  BAWI SANDAH (Versi I)
(Cerita Rakyat Dayak Ngaju Kalimantan Tengah)

“SANSANA BAJANG” (Sansana adalah Cerita yang dilantunkan/dinyanyikan; Bajang adalah Rusa)

Suatu hari, ketika Putir Busu (putri bungsu) berjalan-jalan di ladang, dia bertemu seekor rusa tua (datu rusa). Haiii!! Putir Busu, sapa datu rusa, sedang apa kamu?” “Saya hanya jalan-jalan saja, sahut Putir Busu.” Oh! Maukah Putir Busu mengikuti aku jalan-jalan ke tengah hutan?” datu rusa bertanya, “Saya ingin memberimu harta karun, tetapi kamu harus bisa menjawab teka-tekiku.

“Ya, datu rusa” sahut Putir Busu.

Kumudian, datu rusa membawa Putir Busu memasuki sebuah hutan, yang lebat, melewati sungai, lembah dan bukit, melewati semak belukar yang berduri, Putir Busu pun tetap mengikuti datu rusa. Sambil mereka berjalan, si datu rusa mulai menyebutkan teka-tekinya :

“Leta-letap dandau esu.....” (artinya : suara kaki rusa yang berderap apa artinya cucu?).......
“Sepatu raja dandau tatu .....” (itu Sepatu raja datu rusa) sahut Putir Busu.

Mereka terus berjalan melewati, semak berduri, sampai merobek baju Putir Busu, namun Putir Busu tetap diam mengikuti dutu rusa berjalan, yang sambil melemparkan teka-tekinya :

“Lini-lining dandau esu .....” (apa itu yang berbinar-binar cucuku?) kata  datu rusa.
“Itu Kunang-kunang datu rusa...” sahut Putir Busu (dijawab dengan kiasan)

Hati sang datu rusa merasa senang karena teka-tekinya dijawab dengan kiasan yang indah.

Mereka terus berjalan, melewati sarang lebah, namun Putir Busu tetap mengikutinya tanpa rasa takut. Teka-teki pun  terus dilontarkan.

 “Ruyang-rayuh dandau esu….? “ (apa itu yang bergoyang-goyang cucu ku?)
“Peteng timpung dandau tatu.....”  (itu simpul kain datu rusa) sahut Putir Busu.

“Kitu-kitui dandau esu….. “ (apa yang kesana-kemari)
“tapatung raja dandau tatu.” (itu patung raja datu rusa)

Semakin jauh mereka berjalan masuk hutan, Putir Busu  tetap dengan setia mengikuti datu rusa.

“Renja-rejau dandau esu….?” (apa itu yang menjulang tinggi)
“Dereh garing dandau tatu...” (itu tongkat kehidupan datu rusa)

“Kitang-kitui dandau esu….. “ (apa yang menari-nari cucuku)
“ewah punggun dandau tatu......” (itu celana yang indah datu rusa)

“Meha-mehas dandau esu….. “ (apa suara yang nyaring itu)
“riwut tarung dandau tatu......” (pekikan keperkasaan dutu rusa)

“Kipak-kipak dandau esu…. “ (apa yang berkepak-kepak)
“rempang tarung dandau tatu.”  (kepingan mulia datu rusa)

Senang hati datu rusa mendengar jawaban Putir Busu yang menyenangkan hati itu. Akhirnya mereka sampai di suatu tempat. Di situ terdapat “harta karun” yang banyak, ada emas, permata, gelang, cincin, belanga, gong dan lain-lain, sangat banyak. Berkatalah datu rusa kepada Putir Busu : “Silakan kamu mengambil seberapa yang kamu mampu membawa harta kekayaan ini, saya berikan kepadamu, karena engkau adalah Seorang Putri yang baik hati, dan jawaban teka-teki sangat menyenangkan hatiku.

Putir Busu pun mengambil seadanya sesuai kemampuannya untuk membawanya pulang. Dan semua yang dibwa Putir Busu cukup membuatnya menjadi orang yang kaya raya di negeri itu.

Terdengarlah kabar bahwa Putir Busu telah menjadi orang kaya. Dan kabar itu didengar oleh bawi Sandah (gadis yang bernama “Sandah). Ia datang mengunjung Putir Busu dan bertanya, apa sebabnya Putir Busu bisa berubah menjadi orang kaya, padahal dulu ia orang miskin. Maka diceritakan oleh Putir Busu asal mula ia bertemu datu rusa yang membawanya ke hutan. Numun harus sanggup melewati segala rintangan, serta menjawab teka-teki datu rusa.

Singkat cerita bawi Sandah, sangat iri dan ia pun ingin memiliki harta seperti Putir Busu. Maka ia pun pergi ke pinggir ladang dan memanggil datu rusa. “Haiii!! datu rusa, bawalah aku ke hutan supaya engkau memberikan aku kekayaan seperti Putir Busu..!” O, boleh, kata datu rusa, asalkan kamu sanggup dan bisa menjawab teka-tekiku.

Lalu datu rusa membawa bawi Sandah, masuk hutan seperti jalan yang dilalui Putir Busu, melewati sungai lembah, bukit, semak berduri dan sarang lebah. Sambi datu rusa melontarkan teka-tekinya :

“Leta-letap dandau esu….. (kata datu rusa) “Ya, kuku kakimu itu yang menginjak-injak jalan dan  mengganggu langkahku saja) sahut bawi Sandah  dengan ketus.

Sementara merek meneruskan perjalanan dan teka-teki kembali dilontarkan :

“Lini-lining dandau esu ....” “Ya, matamu itu datu rusa yang suka mengintip kebun dan sayur orang. Jawab bawi Sandah.

Sambil mereka berjalan melewati semak duri, bawi Sandah memaki-maki datu rusa, kenapa datu membawa saya berjalan di semak duri ini? Lihat baju saya robek oleh duri ini! Datu rusa diam tidak menjawab, malah melontarkan teka-teki lagi. Namun selalu dijawab dengan kasar dan sembrono oleh bawi Sandah.

Semakin jauh mereka berjalan akhirnya melewati sarang lebah, dan belum habis semua teka-teki datu rusa, bawi Sandah pun diserbu oleh lebah-lebah. Sehingga bawi Sandah lari menyelamatkan diri. Semua wajah dan seluruh tubuh bawi Sandah bengkak disengat lebah, hingga membuat bawi Sandah sakit keras.

Akibat dari sifat serakah, tingkah laku yang tidak sopan, kata-kata yang sembrono dan sumpah serapah, jangankan mendapat harta kekayaan, malah yang didapat adalah malapetaka.

CERITA PUTIR BUSU DAN BAWI SANDAH yang bertemu Datu Rusa dibuat orang Cerita Yang dinyanyikan dengan KARUNGUT (lagu tradisional Dayak Ngaju yang diiringi dengan alat musik kecapi dll) Karungut itu terkenal dengan Karungut “Sansana Bajang”

Pesan Moral  :
1. Sifat sopan, rendah hati, sabar dan baik hati seperti sifat Putir Busu dapat menjadi teladan bagi kita.

2. Nasib orang siapa yang tahu, orang miskin bisa berubah menjadi orang kaya, karena itu jangan menghina orang miskin. Siapa tahu ia dikemudian hari ia menjadi penolong kita.

3. Tutur kata yang baik akan mengasilkan kebaikan juga. Sebaliknya tutur kata yang buruk mendatangkan malapetaka.

4.  Jangan kita meniru Bawi Sandah yang serakah, iri hati, tidak sabar dan hanya bersungut-sungut, mau mencari jalan yang praktis saja. Keberhasilan diperoleh dengan kerja keras dan keuletan.

5. Sudah seharusnya kita menghormati setiap orang apa lagi dia sebagai orang tua. Menyenangkan hati sesama dengan tulus ikhlas adalah perbuatan terpuji.

SEMOGA CERITA INI BERKENAN DAN BERGUNA (Sergius Paulus Tigoi)

Abunawas Mahaga Sapi Maharaja


ABUNAWAS dengan MAHARAJA

Hung sinde andau maharaja mamili ije kungan sapi
Salenga tarahining Abunawas, palus Abunawas kau mangguang maharaja, handak manawar jasa.
Kuan Abunawas : “Keleh aku ih mahaga sapim oh maharaja!”; Haw nampie kesahe? Kuan maharaja. Ku’e “bahandi” ih (kuan Abunawas : istilah itah bagi hasil) : Nauh aku mahagae, bagi due, ku’e, ayungku, hila parae ih (ikuhe), ayun maharaja hila kuluke! En setuju? (kuan Abunawas), Haw, patut kau, amun kilau te, dil! (kuan maharaja).

Ye, sapi kau inyarah akan Abunawas maharague / mampakanae. Abunawas kau mihir sapi kangaju-kangawa, mangau uru akan panginan sapi kau. Tepa peda belai Abunawas. Terai kuan Abunawas, amun kilau tuh sasat aku, manggau panginan sapi kau. Keleh aku mimbit akan kabun jawau maharaja ih, hete are dawen jawau (konjoi) maharaja. Sika ayun maharaja kea hila takuluk sapi kau, ayungku hila parae kea, tawan mamani ih.

Palus imbit Abunawas sapi kau akan kabun jawau maharaja,  narai ati,  lepah ndarap sapi kau dawen jawau…… kurang dawen jawau ih. Katawan pangawal maharaja taluh gawin Abunawas te. Palus ie melapor akan maharaja. Narai taluh ati, sangit maharaja kau, “Ayu ketun pangawal imbit Abunawas ka hetuh, lehan gawi dia baramana?! Ye, Abunawas kau imbit awi pangawal manaharep maharaja.

“Kilen ikau mihir sapi hung kabun jawauku Abunawas? Lepah rusak kabun pambulanku, kinan sapi kau”!! (kuan maharaja)….. Boh! Kuan Abunawas, dia sala aku, “kan je kuman dawen jawau kau hila kuluk sapi, kan, jete ayun maharaja, ayungku, hila parae, tawan mamani ih! (kuan Abunawas); Miki-mikir maharaja, bujur kea Abunawas tuh, je kuman dawen jawau hila ayungku?!!

Amun kilau te, kue takiri ih, kuan maharaja : Ayungku hila parae, ayum hila kuluke. Oke, kuan Abunawas, dia masalah maharaja. (palus buli Abunawas kau).
Hung sinde andau, Abunawas maihir sapi kau, palus manjarat baun istana maharaja. Dia pire katahie, maklum sapi nah rajin mamani, bo, prit-pret sapi kau mamani, liba-libak baun istana kau. Tara gita pangawal, palus melapor akan maharaja. Haw! Ayu tehau Abunawas kau, lehan ie nguan gawi dia sanunuh, manjarat sapi baun istana.

Dia pire Abunawas dumah manaharep maharaja. "Kilen ikau manjarat sapi itah hung baun istana tuh.??" (kuan maharaja) “tau ihukum pateiku ikau”! kuan maharaja.  "Boh! Sabar helu maharaja! (kuan Abunawas) “Kan itah jadi sapakat, ayun maharaja hila parae, ayungku hila kuluke! Dia sala aku….. kan je mamani kau, hila parae…. Ayungku tawan kuman ih, jadi je sala kau sapin maharaja, dia je ayungku. “miki-mikir maharaja, bujur kea Abunawas kau. Je mamapa istana puna hila ayungku. “marapus itah sapi kau.!” (kuan maharaja) “Terai, kuan maharaja, nauh SAPI KAU NDUAN AKAM IH… peda belai aku mauruse…. Hila kuluk sala…. Hila parae sala…. Takan duan akam ih!  Amun kilau te, are terima kasih ih kuan Abunawas, palus ie buli, mimbit sapi akan humae.

Peteh akan itah :

1. Ela kilau Abunawas, je mampahumung/mamikir maharaja je humung, jete BADOSA!
2. Ela kilau maharaja je tau impahumung awi oloh, kilau Abunawas je jatun sakulae.
Amsal 14:8 “Mengerti jalannya sendiri adalah hikmat orang cerdik, tetapi orang bebal ditipu oleh kebodohannya.” ; Amsal 7:22 “Maka tiba-tiba orang muda itu mengikuti dia seperti lembu yang dibawa ke pejagalan, dan seperti orang bodoh yang terbelenggu untuk dihukum.”

KESAH DENGEN MAMINGKAS BUWU


DENGEN  dan  MANGKUNG

Hung sinde katika, tege “Mangkung” (burung mangkung) asik bagandang. Mangkung kau mangandang bungking kayu : ‘bung….. bung……. pak…….bung….bung….. pak-pak… bung pak…bung…!!!!”

Palus tara hining kawan ijin…. auh gandang te….. palus dumah dusuh duruh kawan ijin.  Haw…. sik…asik..!! auh gandang mu kau mangkung…… kuan kawan ijin…. ‘bung….. bung……. pak…….bung….bung….. pak-pak… bung pak…bung…!!!!” Has..! itah manasai ih kuan kawan ijin kau…! Sik-asikk… gandang tuh…!
Ye rami kawan ijin kau manasai, rami ngaju ngawa, sama tasai saluang murik. Pijak kihik pain ijin kau, Dia katawan haranan kaasik manasai te, bo takijak kawan ijin te anak ‘Dengen’. Palus matei anak Dengen kau.

Sana sampai kabar anak Dengen te matei, ye indu dengen hamuk basing…… palus manyarang mangkung…….. Kawan ijin……. “Heiii!! ijin…. ketun harus bertanggung jawab mampatei anakku, haranan ketun kau manasai…! Boh! Kuan ijin dia sala ikei, mangkung kau je sala, coba jaka iye dia bagandang, dia bakae ikei dumah palus manasai…!! Mangkung kau je sala, nuntut ie te ih!” Ye ‘Dengen’ mangguang mangkung, palus sangit dengae.

“Hetuh ikau mangkung!! Ikau harus bertanggung jawab, anak ku matei awi ikau bagandang..!
Boh!! kuan mangkung….. dia aku je sala… aku bagandang awi ‘pantik” te je lulang-luli manangking "karis” pea dia aku bagandang….. Nuntut pantik te ih.. ......kuan mangkung..!

’Dengen’ mangguang pantik, palus ie sangit malait pantik : “Ikau harus bertanggung jawab pantik !! anak ku matei awi mangkung bagandang awi ikau manangking karis lulang-luli...!
Boh!! Kuan pantik, dia aku je sala….. pea aku dia manangking karis….. gitam matan “peang” kau randa-randang…… manampayah aku…!! Nuntut peang kau ih ikau, iye te je sala..!!

Ye, palus Dengen talih Peang je randa-randang matae nah…… Heiii!!! ‘Peang” ikau harus bertanggung jawab, anak ku matei awi matam randa-randang…!!
Boh!! Kuan peang…. pea kadia randa-randang mata ku, kuan peang,   gitam yaman “buwu” ranga-rangap sinde manaharep aku, mangampeng jalangku….. sampai aku dia bahanyi  mahalau.  Nuntut buwu kau ih, iye te je bertanggung jawab mawi anakmu matei nah…!!

Palus Dengen manalih buwu je bute ture, Dengenmalait buwu : “Heiii !! buwu…. haranan ikau kau je mangampeng jalan peang, anakku matei……..!!!!   Benyem ih buwu…dia tumbah…..
Heiii!!!! Buwuu….!!! Hiningmu dia auhku…!!!! (kuan dengen manangkariak). “Te pea hureh kuangku (kuan peang), pasti ie kau je sala, ikau misek gin bute-bute ih ie pura-pura dia mahining, dia hakun tumbah auhm”. (pea katau kare bapander je arae buwu)

Haw..Haw..!! Bujur kuam te (kuan dengen dengan peang) puna ie tuh je mawi masalah. sampai dia hakun tumbah aku…. Kareh ie keme kuan dengen…..
Haranan kasangit ‘Dengen’ dengan ‘buwu’ nah… lepah rabit-mingkas dengen buwu kau, pisak-pisaka ih buwu kau….. Te ye!! kuan dengen…. jadi lepah rabit mingkas ku buwu te…. iye te je mampatei anakku….!!

Te lah kesah…… sampai andau alem tuh….. hung kueh bewei oloh manenan buwu, amun sundae dengan 'Dengen', pasti lepah rabit-mingkas dengen buwu te……..  hehe…lalau kea… je dengen (arae gin dengen puna denge-dengen) gkgkgkgkkk.

Rimae :
1. Puna ampin sifat uluh, amun sala dia handak mangaku kasalae, palus manggian kasala te akan uluh beken (Sama kilau kesah Adam – Hawa, hasala kulae awi sana lawu akan dosa Kej 3).
2. Ela manampa taluh gawi je tau merusak, merugi oloh beken, busik-bangang bua-buah ela mawi karidu, manderoh oloh hung likut balikat, keleh maregae tuntang mahurmat oloh beken.
3. Ela kilau dengen je impahumung uluh, awi te keleh “Sakula, belajar, hining tingak ajar oloh bakas” mangat pintar hayak harati.

Lanjutan Studio 21


PALUI NAIK BECAK  (Lanjutan dari STUDIO 21)

(Palui pun pulang dengan kecewa, dengan wajah lesu, mana perut lapar belum makan, nonton juga gagal.!)

Berjalan sambil melamun, si Palui menengadah ke atas, melihat tiang listrik yang tinggi dan kabel-kabel listrik yang besar, Palui pun bergumam dalam hati, “Orang kota ini terlalu penakut, masa bikin jemuran tinggi-tinggi, siapa juga sih yang mau mencuri jemuran?!”

Karena perut lapar dan haus Pului pun berhenti di warung wadai (kue), ia memesan segelas kopi manis. Sambil minum kopi Palui mengambil beberapa kue untuk di makan.

Beberapa saat kemudian : “Bu, bu, tambah sedikit gulanya, kurang manis”! Pemilik warung pun menambah sesendok gula,” tidak lama kemudian, bu, bu, tambah sedikit kopi dan air panasnya, agak terlalu manis tadi.” (Dasar Palui, hitung-hitung sudah dua gelas kopi manis, dengan alasan tambah gula, tambah air panas. Sementara kue sudah banyak yang di makan)

Tiba-tiba sebuah becak lewat, Palui pun bertanya pada pemilik warung, kendaraan apa itu.? Oh, itu “becak”! Kendaraan murah meriah bisa angkut orang, bisa angkut barang. Pikir Palui mumpung lagi kere, lebih baik naik becak saja. Palui pun melambaikan tangan memanggil becak. “Eh, pak, pak, bayar dulu kopi dan kuenya.” Palui pun membayar dengan berkata, “berapa bu, segelas kopi, wadai satu (kue satu)?” Loh, kan bapak tambah lagi kopi , gula dan airnya.!” “Kan saya minta sedikit, ibu yang kasih banyak, bukan salah saya.!” Pemilik warung pun terpaksa mengalah. (Dasar akal-akalan Palui, mana kuenya banyak, ngaku cuma satu).

Becak pun berhenti di depan Palui, “mau kemana pak” kata abang becak. Palui sekilas memandang becak dan tempat duduk jok busa. Pikir Palui kalau di jok pasti lebih mahal. Palui pun menjawab abang becak. “Saya mau keliling kota, ambil yang murah meriah saja, yang ekonomi, saya tidak mau yang VIP. Tidak masalah pak, silahkan naik. Palui pun duduk di lantai becak, ambil yang ekonomi, karena kalau di jok pasti lebih mahal. Abang becak pun bingung, kok orang ini duduk di bawah.

Abang becak membawa Palui keliling kota, Palui sambil menikmati pemandangan, melihat gedung-gedung yang tinggi. Dia memperhatikan “tower” pemancar telekomunikasi, Palui pikir itu “jala” / jaring, “wah, besar sekali jala orang kota ini”.

Akhirnya Palui merasa penat, karena duduk di lantai yang keras. “Bang, bang, saya cape di bawah…. Kalau saya pindah ke atas, boleh nda, saya tambah Rp. 1.000,-, oh, silahkan naik pak, kata abang becak. Dasar orang ini baru tahu becak, dalam hati abang becak.

Sudah selesai mengelilingi kota, abang becak pun menagih Palui. “Maaf pak, sudah sampai.” Semuanya Rp. 21.000,- karena tadi bapak janji nambah seribu.”

Palui, memegang-megang kantongnya, dompetnya, “wah bang, maaf ini ada seribu rupiah saja, uang saya hilang, mungkin ketinggalan di warung tadi, coba bapak lihat di warung tempat saya duduk tadi.”

Wah!! Bapak ini penipu, berlagak orang kaya, sok carter becak segala, cuma punya uang seribu rupiah….. Awas bapak!!! Abang becak pun marah….. dan Palui pun lari terbirit-birit menyelamatkan diri……….” Gkgkgkgkgkkkkkkk……..!

The End (= En Te)

Maknanya :
1. Belajarlah menyesuaikan diri dengan hal-hal baru dan kemajuan zaman, agar kita tidak ketinggal.
2. Janganlah menjadi seorang yang akal-akalan menipu dan merugikan orang lain.
3. Hendaknya kita menjadi orang pintar, cerdas, pandai dan berakal budi serta baik hati.
4. dst .

Kisah Palui Nonton Studio 21


PALUI KE STUDIO 21
 
Suatu hari Palui berangkat ke kota, beliau sudah sangat lama tidak ke kota (setelah kejadian sop buntut dan ayam penyet).
Lagi pula di desa Palui belum ada listrik, tidak ada tempat hiburan

Dia ingin sekali makan di warung-warung pinggiran jalan. Sambil mengelilingi kota, Palui melihat-lihat spanduk menu makanan. Palui tersentak kaget. Wah sudah tidak benar sekarang ini, semakin kacau menu masaka
n orang kota sekarang. Dulu sop buntut, ayam penyet, sekarang malah tambah parah lagi, masa ada RW di masak? Ada lagi "Nasi Goreng Gila". Wah! Bisa tambah gila kita memakannya! Yang satu lagi "Nasi Goreng, Mie goreng, Mie kuah Iblis". Bisa-bisa jadi hantu semua yang makannya.!

Akhirnya Palui mengurungkan niatnya untuk makan di pinggir jalan. Sampailah akhirnya ia di depan sebuah gedung dengan tulisan "Studio 21". Palui pun singgah, dan melihat ternyata itu tempat hiburan nonton film. Nah! ini yang sik-asikk, ujar Palui.! Lebih baik nonton dari pada makan jadi gila atau jadi iblis. Palui segera membeli karcis masuk, dan ia pun masuk ke dalam ruangan studio 21 yang sudah dimulai, rupanya Palui sedikit terlambat, penonton sudah banyak di dalamnya. Dengan sungkan Palui mencari tempat duduk, sambil menyalami, orang-orang yang sedang duduk menonton. Palui menyalami satu per satu dari pinggir terus berputar ke ujung yang lain. Maklum kebiasaan di desa kalau ada pertemuan masyarakat adalah suatu tradisi bersalam-salaman, dan biasanya yang paling belakangan datang terpaksa menyalami semua orang tua-muda, laki-laki-perempuan, besar kecil sampai semua mendapat salaman.

Tidak alang kepalang di studio 21 yang orangnya banyak, bersalam-salaman memerlukan waktu yang panjang. Akhirnya penonton terakhir di salami oleh Palui dan akhirnya Palui bisa duduk dengan lega. Tetapi apa hendak dikata ketika Palui duduk Film pun telah selesai. Semua orang ke luar dari studio, dan Palui pun sangat marah dan kecewa, sambil berkata : "kurang ajar"! Saya di tipu!! Dan Palui mengembalikan tiket yang sisa separuh itu kepada penjaga loket. Saya tidak terima! Masakan saya baru duduk filmnya sudah habis.!! Kembalikan uang saya!!

Penjaga loket menjawab : "Maaf, Pak, itu bukan kesalahan kami, bapak sendiri terlambat datang." tiket yang sudah dibeli apa lagi yang sudah di sobek, tidak dapat dikembalikan, sekali lagi mohon maaf.!

Palui pun pulang dengan kecewa, dengan wajah lesu, mana perut lapar belum makan, nonton juga gagal.!

(bersambung ..........di PALUI NAIK BECAK )

Senin, 29 Oktober 2012

KELEP dengan BAKEI - BERUK


KELEP dengan  BAKEI, BERUK

Hung sinde andau kelep dengan bakei mandui hung sungei, tabarung tege batang pisang bahantung (batang pisang te ampie barukat dengan uhate dan metuh rahat mamua). Ye bakei dengan kelep kau manambang batang pisang te.

Kuan kelep, “kue habagi ih nger, ayum puntung ayungku puntung.” Yoh kuan bakei puna jete je kaharapku, ayungku hila lawie ih kuan bakei, takan ayum hila upue (bakei mintih hila lawie awi tege buae) “barangai kea kuan kelep ayau tau belum amun aku mimbul”.

Ye ewen ndue mamuntung batang pisang te, bakei manduan hila lawi palus mantejek saran ‘panggitang’, ayun kelep imbule hung upun hejan.

Narai taluh ati, awi batang pisang ayun bakei kau nah dengan buae ije katundun, balalu tejeke hung saran panggitang, dia pire masak balayu… awi lasut apui nah. Laju ih bakei kau kuman bua pisang ayue dia ati katahi lepah ndai pisang kau.   Pire-pire bulan jadi halau, terai kuan bakei keleh aku maja sangerku kelep kanih, nampie batang pisang ayu te tau kah belum.

Dia sala kea, kelep je dinun hila upun batang pisang je imbul upun hejan, belum manak mangkar, palus mamua.

Sana sampai bakei hung human kelep, “Ooo nger… narai kabar….??” “Kabar bahalap…” kuan kelep. “nampie batang pisang je imbulmu bihin nah, belum?”  “Haw belum...” kuan kelep, te kau ie, jadi mamua, lenda-lendang sinde, tapi namping ku dengae aku dia tau mandaie...” kuan kelep….. “Oh, tenang nger, kuan bakei kareh aku mandai akam …”   “haw... tau te nger ....” kuan kelep.

Ye palus bakei kau mandai batang pisang te. “Helu aku kemer en masar hindarr” (helu aku keme en masak hindai) kuan bakei, sambil mutik ije palus kuman bua pisang te.  En nger (kuan kelep nampie nah) “helu aku kemer” Boh ! lehae je kemer, baka kemer? Kuan kelep. “Mana aku ih kuan bakei.” Sampai handak lepah ndai bua pisang kau kinan bakei, cara hamauh kemer, baka kemer.  Laku akangku kuan kelep masi arepe, “Tiwas ikau dia tau mandai kuan bakei. Upak ngin barangai, kuan kelep, “Ehrr… uparr girr mangarrr” (kuan bakei), leha katula-tulas bakei kau sampai upak gin dia manenga akan kelep je tempun pisang.

Ye, kelep kau masi arepe, menangis, lungu-lungui : nguii….nguii….nguii….
Salenga tarahining  “ingkir” tangis tatum kelep kau. Dumah ingkir kau mingguang kelep…. “Narai mawi ikau nah nger kelep (kuan ingkir), “ye bakei kau kuman bua pisangku, sampai upak gin dia ie manengae akangku.” “O tenang nger kuan ingkir, kareh aku manarewen ie, ikau masang biding bangkongmu je banyihi kau, kareh aku manarewen bakei kau.” Ye,  kelep malingkir mamasang biding hung upun pisang… Te ingkir palus manarewen bakei “heewww!!!!! Bakei tarewen palus manjatu akan upun pisang takana biding kelep, palus matei bakei kau.

Limbah te kelep kau manguan suling bara tulang bakei je matei nah.
Ngut….ngut…ngut…. (auh suling kau) suling ringut-ringut, bakei matei ahang tarok pisang, nangkejet mama ingkir.... hapabiding mama elep, .... ngut...ngut...nguttt.......” (auh suling te)... suling ringut-ringut, bakei matei ahang tarok pisang, nangkejet mama ingkir ....... hapabiding mama elep, .... ngut....ngut...ngutttt......” (auh suling te)

Tara hining awi ‘beruk’ suling kelep nah.  “haw.... lehan kahalap auh suling te?” kuan beruk, “helu aku manakau bara kelep kau.” Ye beruk manakau suling kelep palus nampute akan taruk lentang. Hung hunjun lentang beruk manyuling suling bara tulang bakei nah. ngut...ngut...nguttt.......” (auh suling te)... suling ringut-ringut, bakei matei ahang tarok pisang, nangkejet mama ingkir ....... hapabiding mama elep, .... ngut....ngut...ngutttt......” (auh suling te). Hanjak beruk mahining auh suling je bahalap te.

“ngut...ngut...nguttt.......” suling ringut-ringut, bakei matei ahang tarok pisang, nangkejet mama ingkir .......hapabiding mama elep, .... ngut....ngut...ngutttt......” Boh! Lehan sulingku tege auhe taruk lentang kanih? (kuan kelep). Sana nampayah je manyuling kau beruk. Ye palus nambawai menangis kelep kau…. lehan beruk manakau sulingku kau… nguiii....nguiiii.... tangis tatum kelep.

Tara hining katam batu tangis kelep kau…. “Narai mawi ikau nah kelep,” kuan katam batu. “Ye sulingku nakau awi beruk nampute akan taruk lentang kanih, ie manyuling. Tenang kuan katam batu kareh aku manjera belaie…” “Ikau nutup aku hapan dawen balayu kareh aku rangka-rangkah mandai…” Ye, katam kau inutup hapan dawen balayu… palus ie mandai… sampai taruk lentang… pas beruk rahat asik manyuling… daka-daka intu edan kayu je paka-paka...… “KEP!!  Ngatip katam bawak beruk kau! Narai taluh ati…. Nangkunjung beruk kau tarewen kapehean, palus manjatu “dum” akan ngiwa takana baner kayu … palus matei beruk kau. “Akam keme kuan kelep je manakau sulingku.”

Ye kelep dengan katam mamapui tulang beruk palus nampa manjadi ‘ketuk’. Te katam bajual ketuk akan anak esun beruk… rami kawan anak esun beruk kau manyipa hapan ketuk dia ewen katawae je bara tulang tatu ewen beruk. Ye kelep kau mambaka anak esun beruk : “Lehan kapasi-pasi anak esun beruk kuman ketuk bara isin tulang tatu hiange” Hining anak-esun beruk kau metuh rahat manyimpa : palus tarewen sabanen ewen… leha itah kuman isin tulang tatu itah “uek….uek…uek… uras muta kawan anak esun beruk kau uek…uek…uek… muta sampai uras matei kawan anak esun beruk kau…. awi muta tarewen sabanen kuman ketuk bara isin tulang tatu hiang ewen.

Limbah te, te kawan bakei, beruk, je beken, hapumpung manahiu taluh gawin kelep kau je manampa tulang bakei akan suling, manampa “ketuk” (kapur) bara tulang beruk tatu ewen.

Magun are ketuk kapur kelep nah, te ie kea bajaja bajual, kuan auh kelep : “kapur......kapura ....kapur ...kapura.....”  “En bahandang kapur....”?? kuan bakei beruk kau, “bahandang” kuan kelep, Balalu nduan suluh rangas. “Tutu kuwae .....”  “rami ih ewen bakei beruk kau mamili ketok kapur kelep, lepah kapur kau je njual kelep nah.

Awi kelep hanjak lepah kapur kau nah balalu hamauh ie bapantun. “Kapur.... kapura.... kuman tulang kula.....” kute hante-hante auh kelep bapantun. “Haw......haw..... tulang oloh bakas itah kuan bakei beruk,  “ayu itah nekap kelep kau, ye muhon kawan bakei beruk manekap kelep. Te ewen manyidang kelep kau nah.

“Natal akae....!!” kuan bakei beruk kau nah derep-derep. Tumbah ih kelep kau nah, “narai je natal mukul keton aku, cukup aku buah tatal, nepe, mukul oloh likut ku kau nah, gitan ketun usukku je maruak, je rata, en dia aku maharit kapehean?! Kuan kelep.  “Mapui ih kuan je beken”, “Mahi je mapui, gitam likutku toh je babilem, metuh aku kurik mapui indangku sampai aku sale, dia aku keme.” Ooo ... amun kalute... derep-derep kawan bakei beruk hamauh, “jakah ie akan bentuk danum kau..!!”

Naraie.... manangis rundu-rundu ih kelep hasur hasur danum matae, “Ela ...ela...ela...ela...... pasi...akuuuu,” Ye sana mahining auh kelep je asi-asi, “Ela masie...” kuan kawan bakei nah. “Bom!!
ih njakah ewen akae kelep te, narai taluh ati, palus leteng kelep te hung danum. “Te iye....Kemee  angate,”  kuan kawan bakei beruk kau nah hanjak hanjak,”  Dia pire lampang ih kelep je leteng endau, palus kuluke jengu-jenguk hunjun bilun danum, palus ie hakutak. “Tarima kasih ketun jadi jakah aku kan danum.....    terima kasih ih......kelep buli lewu ........kelep buli lewuuuu.......!!!!”

Kelep te salamat..... kawan bakei beruk munduk nure munggum tunjuke, mandam....?!

Sampai hetuh helu kesah….murah harian inuntung............. muda-mudahan ela sampai mambaleh bunu...kalahi hai.......!! hehehe......

(kesah tuh hindai tinduh tutu, tau manamean kritik, saran tuntang mandahang akan kahalap. Tarima kasih akan Ilok L.Hanyi, Willy Untung, Mastuasi Saha je jari mandahang kesah tuh).

AJAR BARA KESAH TUH  :
-          Ela culas dengan kawal
-          Ela manjadi oloh je dia katawan batarima kasih.
-          Gawi je sala te pasti kajaria akan katawan dan pasti tege baleh ah.
-          Ela manampayah oloh kurik dia badaya, mana kuan itah, tege kareh oloh beken je mambaleh.

Ayub 4:8 : “Yang telah kulihat ialah bahwa orang yang membajak kejahatan dan menabur kesusahan, ia menuainya juga.” Amsal 22:8 : “Orang yang menabur kecurangan akan menuai bencana, dan tongkat amarahnya akan habis binasa.”

Indu Sangumang Manjual Henda


TAMBI MANJUAL HENDA

Hung sinde andau, intu ije lewu, tege ije biti tambi, soyok-soyok mananjung hung lewu te, ie mumah lontong, huang lontong te kuntep isin henda. Te iye manawar akan oloh: En keton mili henda kuh? tengahe tumbah "dia aku mbi" tege ayungku! Belahe, dia tumbah.
Jatun kea oloh je mamili henda tambi kau. Kajariae ie tende hung huma oloh "bapa anu".

Kuan tambi, “uuu... esu.... mili hendaku tuh”.  “dia mbi!” are ih ayun ikei! Isut barangai esu! hapa ku mili behas (asi-asi ampin tambi kau). Dia mbi! Are ih ayun ikei, gitam hung balikat huma kau uras upun henda! Yoh, kuan tambi, tawangku, tapi hajamban itah hadohop- hatenga. Dia, mbi! nawar akan oloh ih! kuan bp. anu kau.

“Yoh,”  kuan tambi, amun esu dia handak mamili henda tuh, takan ih ikau mangaraut henda tuh esu, nengaku ih! laku bei, ije due kabintap. Akan kandue ku tambi, are ih ayungku! Lalau kea kajuhumu ikau tuh esu! (kajuhu = sombong), kuan tambi kau, palus lilap ie.

Sakali hung alem te bapa "anu" kau manupi. Hasupa dengan tambie endau je handak manenga isin henda. "kuan tambi hung nupie, kayah esu, kilen ikau dia handak mamili, atawa balaku henda ku enah? Aku tuh indu Sangumang! Tampayahmu je henda nah esu, jete nah uras bintap amas, handak nenga ku akam, mangat ikau tatau sanang! Puna dia rajakim, awi ikau bajuhu (sombong).

Te manyasal tutu bapa anu kau, genep halemei ie manunggu baun huma, mikeh tege tambi je male, mumah henda ije lontong. "sampai badaha matae dia puji lembut ndai tambi kau"

RIMAE AKAN ITAH :

Amun tege oloh je asi-asi, balaku dohop. Ela itah bujuhu, mahina oloh te, dohop ie, sapire je kaulih itah mandohop ie. Eweh katawan, jete malekat Tuhan handak manenga rajaki, handak mamberkat itah. (Ibrani 13 : 2 : “Ela bantus manarima hong human keton oloh je hindai keton kasenee. Basa puji oloh, awie malalus kalote, dia ie katawae salenga ie manarima malekat intu humae).

OLOH HATUE JE KADIAN

KESAH OLOH HATUE JE KADIAN

Tege ije kabali (suami-istri), harue mangabali arepe (harue kawin)
Sama uras balajar mambelom arepe, maatuh taluh handiai.

“En itah tuh malan nah ndue? (kuan banae)
“Yoh, malan itah, pah! kilau oloh kea. Amun kute, jewu aku tulak mandirik, maneweng himba eka itah malan kareh (kuan banae); Susung ikau manatap bari panginang kuh ndue lah, akan bahata ku jewu, yoh kuan sawae.

Hung hanjewu andau, marikas banae kau misik palus manatap arepe handak tulak mandirik maneweng himba. En jari siap pahata panginangku ndue kuan banae. Jari pah! (kuan sawae)

Ye, tulak kea banae kau.... akan himba je kuae nah...
Sampai himba.... banae kau munduk manampayah batang kayu.. je handak neweng ah, Kuae:

"Amon aku maneweng kayu jekau, balihang ka hete, newengku jete, balihang ka hete, newengku je kanih, balihang ka kanih, neweng ku jetuh, haw......??  tau mawi aku!!"
Palus buli banae kau, balang maneweng kayu himba kau, mikeh menyet ie. Sampai huma, misek ih sawae kau, en jari maneweng ikah nah pah? Jari tengah ih. Jewu tinai manuntung ah. Yoh (kuan sawe).

Ye hanjewu andau tulak tinai banae kau handak maneweng, managking pisau, mimbit baliung pahera kea kulam. Ije rantang pahatae sawa bari balut mangat. Sambil ie kuman.
Sampai bentuk himba, palus banae kau munduk manampayah batang kayu je handak neweng ah, kuae : "Amon aku maneweng kayu jekau, balihang ka hete, newengku jete, balihang ka hete, newengku je kanih, balihang ka kanih, neweng ku jetuh, haw....?? tau mawi aku!!" Sambil ie manyaup bari, kuman. Andau halawu kaput, palus dia ije kea je newenge.

Palus buli banae kau, balang maneweng kayu himba kau, mikeh menyet ie. Sampai huma, misek ih sawae kau, en jari maneweng ikah nah pah? Jari tengah ih. Jewu tinai manuntung ah. Yoh (kuan sawe). Genep andau, auh te kea, sampai baminggu-minggu.

Benye-benyem sawae kau tulak ka himba je kuan banae nah, pire batang kayu je jari newenge, kuan atei sawae te. Sakalinya ije kabatang gin jatun tateweng. Palus sap! dahan sawae kau, lalehan banangku tuh mananjaru aku, kuae tulak maneweng, ije kabatang gin jatun balihang tuh, lalau iye mananjaru aku, lalau kakulas iye kau! Jewu aku marapus ie!!!! (sawa puna basingi tutu)

Hung hanjewu, hayak tampalawei sawae manatap panginan pahata banae nah, hung penda bari andak sawae taluh papa (maaf), jadi taluh papa kau nutup dengan bari, dia gitan, ampi puna bari balut mangat ih ampie.

Sampai himba, palus banae kau munduk, sambil maninjuk batang kayu, amun neweng ku jete, balihang ka hete, sambil kea manyuap bari........ Amun neweng ku je kanih, balihang ka kanih, sambil manyuap bari kea....... Amun neweng ku jetuh .....? sambil mayuap..... haw...haw....???  lehae bari tuh beken angat ah...? tapi talanjur suap kau.... sakalinya ta suap / ta kinan taluh papa kau.... Amun neweng ku jetuh, haw....??  tawu mampatei aku..... boh!!!

balut narai nenga sawangku..... sama kilau tai angat ah!!! Okk!! Okk!! sampai muta ngareak ie.
Ie palus buli... ka huma mangau sawae.... jatun ie sundau....
Awi sawae jari buhau..... narai kawin dengan oloh je bakulas, kuae tulak maneweng.... pire-pire minggu, ije kabatang mahin jatun je balihang.... tamam lecak ih tapi kadian tuntang pananjaru, dia ulih akan bibit.

Palus munduk manure ih banae kau..... mise guntung huma...... amun neweng ku jekau... balihang kakanih..... amun neweng ku jete... balihang ka hete......amun neweng ku jetuh.... haw baderep huma tuh.......! (tawae ih auh je tau ngapehe ie, tapi puna awi kakulas kau)

Rimae kesah kau :
1. Ela mintih calon banan arep je bakena, tapi kadian bagawi, atawa calon sawan arep , cantik bahalap matae baue, tapi dia tau bagawi.

2. Itah belom tuh ela je pintar mangalintar, tapi buju-bujur pintar hung untek tuntang taluh gawi.... gitan ampin hasil. Pintar tuntang harati.

3. Itah tuh harus belum jujur, amun ulih itah mawi ije kabatang kayu.... haw ander baya ije kabatang ih... manumun kaabas tuntang talenta itah.... ela je leca-lecak... tapi jatun bukti.